Zespół kamienic czynszowych na ulicach Bygoskiej i Dąbrowskiego
Nakielskie kamienice
XIX wiek przyniósł w miarę stabilną sytuację gospodarczą dla Nakła, dzięki czemu miasto mogło się swobodnie rozwijać. Ciągły wzrost liczby mieszkańców wymusił gwałtowny rozwój tkanki miejskiej, stara już niewystarczająca zabudowa mieszkalna stopniowo ulegała wymianie na bardziej okazałą, mieszczącą mieszkania pod wynajem. Rozwijały się dzielnice i przedmieścia, a Nakło z małego miasteczka handlowo rolniczego przekształcało się w miasto przemysłowe.
Początkowo dominowała zabudowa w typie wiejskim, często o konstrukcji drewnianej np. ryglowej. Były to niewielkie budynki parterowe, ustawione kalenicowo do ulicy, zestawione z budynkami gospodarczymi mieszczącymi się w podwórzu. Stopniowo przy głównych ulicach i placach miasta coraz częściej pojawiały się bardziej masywne i dekoracyjne budynki. Z reguły były piętrowe, o cechach klasycystycznych, posiadały pojedyncze mieszkania do wynajęcia, a ich przyziemia pełniły funkcję sklepowo-usługową. Ustawiano je szczytowo do ulicy, dzięki czemu pierzeje ulic i placów zyskiwały miejski wygląd.
W drugiej połowie XIX w. wraz z rozwojem przemysłu zaczęto budować kamienice czynszowe z dużą ilością mieszkań pod wynajem oraz luksusowe wille. Pierwsza dekada XX wieku przyniosła duże zmiany w wyglądzie miasta. W tym właśnie okresie zaczęto budować masywne, wielokondygnacyjne, kamienice z oficynami i budynkami gospodarczymi. Cechowały je płynne linie szczytów, wieńczących cały dom, a wykorzystujące w dekoracji i podziale architektonicznym elementy secesyjne w zgeometryzowanym typie „berlińskim”, jednocześnie często łączone z geometrycznymi elementami modernistycznymi. Doskonałym przykładem takiej zabudowy jest ulica Bydgoska, w której pierzejach znajdują się stojące na wysokim poziomie artystycznym budynki, takie jak kamienice Juliusa Schumanna pod numerami 41 i 51. Bardziej modernistyczne podejście miał inny nakielski architekt, Oskar Lienau, który zaprojektował między innymi kamienicę pod adresem ul. Bydgoska 32. Fasadę tego budynku cechuje geometria, symetryczność i skromność detali architektonicznych.
Specyficznym dla Nakła było częste wykorzystanie w dekoracji fasad cegły licowej, tworzącej różnorodne struktury podziału fasad i zestawione z powierzchniami tynkowanymi. Najbardziej okazałym przykładem takiego typu zabudowy jest kamienica przy Dąbrowskiego 48, powstałą według projektu A. Knoppa, innym przykładem może być mniej okazały budynek pod adresem ul. Powstańców Wielkopolskich 10.
Opracowanie: Krzysztof K. Przygoda
Zdjęcia: zbiory MZK, Krzysztof K. Przygoda
Materiał na zasadach licencji CC BY-NC-SA