Edmund Bartkowski Komendant Powstania Wielkopolskiego z Nakła nad Notecią

W 103. rocznicę wybuchu Powstania, czyli 27 grudnia o godz. 10:30, odbyło się uroczyste otwarcie wystawy plenerowej "Edmund Bartkowski Komendant Powstania Wielkopolskiego z Nakła nad Notecią". Ekspozycja znajdowała się na nakielskim Rynku.

Biogram z wystawy:

"Edmund Bartkowski urodził się 15 lipca 1894 roku w Chełmcach w powiecie strzelińskim, w rodzinie nauczyciela Wiktora Bartkowskiego i Marii z domu Plehn. W roku 1900 rodzina przeniosła się do Nakła nad Notecią. Podjął naukę w katolickiej szkole powszechnej, a następnie w nakielskim Gimnazjum. Wychowywany przez rodziców na polskiego patriotę, zaangażował się w działalność patriotyczną w szkole. Był członkiem tajnego koła Towarzystwa Tomasza Zana oraz należał do grona inicjatorów powołania drużyny skautowej im. Tadeusza Kościuszki. Tam poznał innych działaczy, przyszłych powstańców wielkopolskich. Za tę działalność, wraz z młodszym o rok bratem Wiktorem, został usunięty ze szkoły. Naukę pozwolono mu kontynuować w Rogoźnie (1912 r.). Jednak i tam zaangażował się w działalność patriotyczną i ponownie został usunięty ze szkoły (18 kwietnia 1913 r.). Ukończył siedem klas, bez promocji do ósmej.

W styczniu 1914 r. wyjechał do Galicji. Tam jako obywatel „Pruj” wstąpił do Związku Strzeleckiego w Krakowie. W lipcu 1914 r. powrócił do Nakła.

15 listopada 1914 r. został wcielony do wojska niemieckiego, z przydziałem do I Ośrodka Rekrutów Batalionu Zapasowego 2 Pułku Artylerii Pieszej w Świnoujściu. W poł. 1915 r. trafił na front. Walczył w różnych formacjach artyleryjskich, zarówno na wschodzie jak i zachodzie Europy. Systematycznie awansował na kolejne stopnie i ukończył Szkołę Artylerii w Maubeuge. W czerwcu 1918 r. jako jeden z nielicznych Polaków awansował na stopień oficerski – podporucznika.

Po demobilizacji, powrócił do Nakła i zaangażował się w działalność niepodległościową. Jeszcze przed wybuchem Powstania Wielkopolskiego tworzył struktury oddziałów powstańczych w Nakle, a nakielska Rada Ludowa przewidziała go na komendanta powstania. 1 stycznia 1919 r. stanął na czele powstańców w Nakle nad Notecią i powiecie wyrzyskim. Skutecznie rozszerzył powstanie na Krajnę i stoczył zwycięskie walki. Z powodów politycznych, pod osobistym naciskiem Wojciecha Korfantego przedstawiciela Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu, nakazał zakończenie powstania na Krajnie i ewakuację oddziałów za Noteć (9.01.1919 r.). Jako doświadczonego oficera Bartkowskiego skierowano do Sztabu Dowództwa Głównego Powstania w Poznaniu, a następnie na dowódcę Odcinka Budzyńskigo. W kwietniu trafił do Sztabu Frontu Północnego Powstania Wielkopolskiego.

W sierpniu 1919 r. Dowództwo Główne w Poznaniu mianowało go szefem sztabu Grupy Wielkopolskiej w Galicji (wojna polsko-ukraińska). We wrześniu trafił do Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, gdzie został referentem. 30 października 1919 r. awansował na porucznika, a w kwietniu 1920 r. na kapitana. Pod koniec października 1919 r. trafił do Okręgowego Inspektoratu Artylerii w Poznaniu. W najtrudniejszych dla Polski chwilach w lipcu 1920 objął dowództwo I Dywizjonu 214 Pułku Artylerii Polowej. W sierpniu oddział ten stoczył zaciekły bój z bolszewikami o Brodnicę. Na pocz. 1921 r. został I Oficerem Sztabu 23 Dywizji Piechoty. W czasie III Powstania Śląskiego (1921 r.) pełnił służbę w sztabie wojsk powstańczych (jako kpt. „Pruj”).

W 1922 r. powrócił do Poznania, jako referent artylerii. W kolejnych latach przenoszono go na różne stanowiska w administracji wojskowej, a od 1926 r. był związany z artylerią i szkołami artyleryjskimi, gdzie dowodził szkolnym dywizjonem artyleryjskim. W 1932 r. awansował na podpułkownika. W 1935 r. został zastępcą dowódcy pułku artylerii w Gnieźnie.

W lutym 1932 r. ożenił się z Klarą Apolonią Kruppik. Miał czworo dzieci: Wiktora (1932), Teresę (1934), Marię (1935), Klarę (1939).

Walczył we wrześniu 1939 r., jako dowódca Ośrodka Artylerii Lekkiej Nr I. Poległ w dniu 17 września 1939 r. pod Kowlem. Nie jest znane miejsce jego pochówku".

Za pomoc w powstaniu wystawy oraz użyczenie fotografii i dokumentów dziękujemy Panu Tomaszowi Staneckiemu – wnukowi ppłk. Edmunda Bartkowskiego.