Krajna

Krajna to kraina historyczno-geograficzna położona na pograniczu trzech dużych regionów: Pomorza, Wielkopolski i Kujaw, z których każdy miał wpływ na kształtowanie się kultury, tradycji, zwyczajów tego małego regionu.

Nazwa Krajna pochodzi od historycznego położenia obszaru na rubieżach (krańcu), wpierw państwa Polan, a następnie Królestwa Polskiego zjednoczonego przez króla Władysława Łokietka. Wśród zachowanych do dziś dokumentów najstarsza wzmianka o Krajnie (CRAYEN) po raz pierwszy pojawia się w dokumencie wystawionym przez Przemysła II w Pyzdrach w 1286 roku

Pod względem geograficznym Krajna to przede wszystkim ukształtowane przez ostatnie zlodowacenie Pojezierze Krajeńskie, poprzecinane biegnącymi równoleżnikowo ciągami moren czołowych oraz z charakterystyczną linią doliny Toruńsko-Eberswaldzkiej na południu. Granicę zachodnią Krajny wyznacza rzeka Gwda, wschodnią dolina Brdy wraz z ciągiem jezior koronowskich, północną rzeki Debrzynka oraz Kamionka, a południową Noteć.

Choć pod względem geograficznym Krajna stanowi część Pomorza to widać silne związki regionu z Wielkopolską. Początkowo znajdowała się w granicach państwa Pomorzan, a jednym z najważniejszych ośrodków osadniczo-militarnych stał się powstały w X wieku gród nakielski. Na przełomie XI i XII wieku wraz z ekspansją państwa Polan, region stał się areną walk o władzę
i przechodził z rąk do rąk, ostatecznie stając się częścią nowo powstałego państwa Polskiego. Prawdopodobnie w XII lub na początku XIII wieku większość terenów Krajny stała się częścią kasztelanii nakielskiej.

Z 1310 roku pochodzi wzmianka o utworzeniu przez Władysława Łokietka odrębnego województwa nakielskiego, które przekształcono w grodowe starostwo nakielskie, najpewniej dopiero po umocnieniu władzy nad Wielkopolską.

W 1314 r. starostwo nakielskie, a wraz z nim większa część Krajny, stało się częścią województwa kaliskiego ze stolicą w Kaliszu.

Po pierwszym rozbiorze Polski (1772 r.) Krajnę przyłączono do Prus. Okres zaborów wiązał się ze wzmożoną niemiecką akcją kolonizacyjną i germanizacyjną ludności pochodzenia słowiańskiego.

Po Powstaniu Wielkopolskim trwającym w latach 1918-1919 większość terytorium Wielkopolski przyłączono do odrodzonej Polski, natomiast Krajnę podzielono na pół. Zachodnia część (ze Złotowem i Piłą) zamieszkała w większości przez ludność pochodzenia niemieckiego pozostała w Niemczech, natomiast część wschodnia (z Nakłem) stała się częścią II Rzeczypospolitej. Dopiero po zakończeniu II wojny światowej Krajna w całości znalazła się w państwie polskim.